Беларусь у ХХІ стагоддзі
паміж дыктатурай і дэмакратыяй

Гэтая кніга прэтэндуе на ўсёабдымны агляд нядаўніх падзей у Беларусі. Яе аўтары даследуюць, чаму і як народ узняўся дзеля ідэі, што Беларусь мае змяніцца. Паказана, як стары рэжым, прагны захаваць савецкую спадчыну, неахвочы да рэформ і марудлівы ў змаганні з пандэміяй COVID-19, на фоне пагаршэння эканамічных умоў сутыкнуўся з ростам грамадскай мабілізацыі — і вертыкальнай (знізу ўгору), і гарызантальнай. Удзельнікі гэтага руху патрабавалі трансфармацыі адносін паміж дзяржавай і грамадствам, выпрацоўваючы новае разуменне беларускай народнай суб’ектнасці.

У кнізе абмалёўваецца ход нядаўніх падзей. Аўтары, узважваючы, наколькі цяперашнія вымогі перамен укаранёныя ў грамадстве і наколькі яны перспектыўныя, падрабязна апісваюць розныя аспекты грамадскай мабілізацыі. Агулам кніга даводзіць: хоць стары рэжым і трывае, беларускі соцыум змяніўся фундаментальным чынам, а гэта жывіць спа­дзяванні, што перамены ўрэшце адбудуцца.

* * *

Заклікаю чытаць гэтую кнігу не проста як навуковы трактат — рэкамендую знаёміцца з ёй праз асабістую прызму. Многія аўтары і рэспандэнты, у якіх браліся інтэрв’ю для кнігі, вымушаны былі пакінуць краіну. Многія не ў змозе вярнуцца дахаты, некаторыя былі арыштаваны. У дадатак да сваёй навуковай дзейнасці яны могуць падзяліцца і дэталямі асабістай біяграфіі. За апошнія два гады я атрымала вялікі ўрок: «народная суб’ектнасць» […] фармуецца з тысяч гэткіх маленькіх чалавечых гісторый. Наш абавязак — захаваць іх, разважаць пра іх і будаваць на іх нашу тоеснасць, і кніга менавіта ў гэтым нам дапамагае. — Святлана Ціханоўская

Змест

Аўтары
Уводзіны

1. Палітычныя сімвалы і трактоўка дзяржаўнасці ў найноўшай гісторыі Беларусі
   Андрэй Катлярчук, Андрэй Радаман, Алена Сініцына

2. «Генацыд беларусаў» і выжыванне рэжыму Лукашэнкі
   Дэвід Р. Марплз, Вераніка Лапуцька

3. Савецкія карані пратэстаў 2020 года: нязвыклая гісторыя беларускага нацыяналізму
   Наталля Чарнышова

4. Погляды на замежную палітыку ў беларускіх пратэстоўцаў 2020 года — традыцыйная «прамежкавасць»?
   Хуавэй Чжэн

5. Скрадзеныя дзесяцігоддзі: няспраўджаныя чаканні ад беларускага «эканамічнага цуду»
   Алесь Аляхновіч, Юлія Карасцялёва

6. COVID-19 у Беларусі: палітыка, пратэсты і ахова здароўя
   Крыстафер Геры, Кора Ньюман

7. Беларуская праваахоўная сістэма: чаму мы можам навучыцца з барацьбы Грузіі і Украіны за незалежнае правасуддзе
   Людміла Д’Круз, Людміла Казак, Павел Кур’ян

8. Беларускае заканадаўства як агент перамен
   Томас Крусман, Ганна С.

9. Сацыяльныя рухі і палітычныя перамены ў Беларусі 2020-га ды пазнейшых гадоў
   Таццяна Чуліцкая, Элінар Біндман

10. Грамадская самаарганізацыя ў Беларусі пасля 2020 г.: уздым народнай суб’ектнасці
    Алена Карасцялёва, Ірына Пятрова

11. Як гартавалася народная суб’ектнасць у Беларусі і Украіне: параўнальнае даследаванне
    Настасся Кудленка

12. Куды ідзе Беларусь?
    Віктар Шадурскі

Укладальніцы

Алена Карасцялёва — прафесарка палітычнай навукі і глабальнага ўстойлівага развіцця, дырэктарка Інстытута глабальнага ўстойлівага развіцця (Institute for Global Sustainable Development — IGSD) Уорыкскага ўніверсітэта ў Вялікабрытаніі.

Ірына Пятрова — дацэнтка Школы славянскіх і ўсходнееўрапейскіх даследаванняў (School of Slavonic and East European Studies — SSEES) Універсітэцкага каледжа Лондана.

Настасся Кудленка — даследчыца Інстытута глабальнага ўстойлівага развіцця Уорыкскага ўніверсітэта ў Вялікабрытаніі.